Axenda e novas
O Miguel Anxo da cociña renancentista
BCC, 22 de maio de 2023
Houbo un tempo, nonhai moito, antes de internet, no que os libros de cociña ocupaban un lugar preeminente nas librarías domésticas. Libros coma “1080 recetas de cocina”, de Simone Ortega, ou «Cocina gallega, de Cunqueiro, eran imprescindibles para calquera lector gastrónomo. A Biblioteca do Consulado da Coruña garda na súa colección un precursor destas obras: a “Arte de cociñar” do chef italiano do século XVI Bartolomeo Scappi.
“O Miguel Anxo da cociña", chamouno o papa Pio V. quen o herdou coma cociñeiro do seu predecesor, Pio IV. Bartolomeo Scappi naceu a principios do XVI en Lombardía, probablemente no pobo de Dumenza (hoxe xunto á fronteira de Italia con Suiza). Pouco sábese dos seus anos de xuventude; a primeira referencia histórica que o nomea faino coma organizador de banquetes do cardeal Campeggio. Sábese que a mediados da centuria estaba xa ao servicio do papado e que, precisamente por iso, o seu traballo era coñecido internacionalmente. Foi, polo tanto, o primeiro chef estrella da historia, precursor según algúns do servicio de cáterin e da difusión da gastronomía a nivel popular ou, polo menos, entre quen o podía permitir na súa época, que non eran moitos.
En 1570 publicou o seu monumental libro Opera dell'arte de cucinare, con nada menos que mil receitas, diagramas de cantos aparellos de cociña coñecíanse na época, normas de hixiene, explicacións de técnicas ou consellos para organizar grandes eventos. Recolle pratos medievais e innovacións renacentistas, entre as que destaca o uso, por forza moi novo, de produtos procedentes de América, que na súa época fora descuberta facía menos dun século.
O volume do que dispón a Biblioteca do Consulado é espectacular. Impreso en Venecia en 1570, consta de seis tomos ricamente ilustrados, cada un coa súa temática: consellos xerais sobre a cociña e para ser un gran cociñeiro; alimentos e a súa conservación; receitas (entre as que non faltan curiosidades como o puercoespin, os testiculos de cervo ou os ollos de tenreiro); presentación en mesa e organización de banquetes; pasteleria; e, por último alimentos para os enfermos.
Publicado en revísta Joyas de Galicia nº 22 de 2022. Magazine de Jael Joyería.
Texto F. Couso. Fotografía: Adolfo Enríquez.
Visitas guiadas segundo xoves de cada mes
Comezando polo edificio neoclásico do Consulado para profundizar no ambiente da Ilustración no que se funda a Biblioteca,adentrámonos nela onde se poderán contemplar obras como o legado de Juana de Vega, que doou os seus libros e mobles á Biblioteca, a primeira edición holandesa ilustrada do Quixote ou un manuscrito de Quevedo, datado o 20 de xullo de 1633 en Villanueva de los Infantes, que se consideraba perdido desde o século XVII ata que apareceu na Biblioteca en 1991.
Se estás interesado nunha das nosas visitas guiadas, ponche en contacto connosco, no 981206274 ou por correo electrónico bibliocasaconsulado@gmail.com
Reportaxe sobre a Biblioteca na TVGA en el programa cultural ZigZag Fin de semana, emitido o 25 de abril de 2021.
En menos de catro minutos podes facer unha visita pola historia da primeira Biblioteca aberta ao público en Coruña e ver algúns dos fondos máis destacados que custodia, como a primeira edición ilustrada do Quixote, e coñecer coleccións de fondos que se foron incorporando ao longo da súa andaina, como a Biblioteca de Cornide ou o legado de Juana de Vega.
"Nun curruncho da Biblioteca" corto realizado por Andrés Fernández-Albalat Pérez.
Da man de dunha usuaria abraiada pola inauguración da primeira biblioteca na cidade, comezamos a viaxe polos mundos que nos presenta a Biblioteca e por parte da súa historia. O realizador e guionista cóntanos esta bela, artística e máxica historia, coa colaboración do actor Luis Iglesias-narración-, e de Daniela Pipiripela-música original, todo a través de ilustracións provenientes da BCC. O noso agradecemento a todo o equipo.
A Biblioteca segreda da Coruña
A Biblioteca do Real Consulado é un recuncho secreto mesmo para moitos coruñeses que pasan cada día fronte ao edificio neoclásico que a alberga. E non é porque acabe de estrearse: fundada en 1803 e aberta ao público en 1806, é a Biblioteca máis lonxeva da cidade e a fundación pública en funcionamento máis antiga de cantas existen en España.
Edificio e biblioteca corren en paralelo pola historia. A antiga Casa do Consulado sitúase na praza dedicada ao pintor Sotomayor e a un paso da praza de España, o antigo Campo dá Leña. O Consulado de Terra e Mar coruñés creouno o rei Carlos III en 1785, ao abrir a varios portos españois ao comercio con América, ata entón restrinxido a Sevilla e Cádiz. A casa foi privada en orixe, pero moi pronto a ocupou unha institución que sería clave no desenvolvemento económico da cidade. Nela debatíase, decidíanse problemas portuarios, dábanse clases de comercio ou mesmo se rezaba, nunha capela hoxe desaparecida da que queda gardado o misal orixinal. Era, por tanto un dos puntos efervescentes da urbe liberal.
Nesa época inicial, a finais do XVIII, o relixioso ilustrado Pedro Antonio Sánchez Bahamonde decidiu fundar unha biblioteca pública, cedendo para iso os seus libros e parte do seu patrimonio.
A Biblioteca do Real Consulado: a fundación cultural máis antiga de España / por Amparo Hernández Segura publicado na revista La Coruña, Paraíso del Turismo (1998).
En Xunta de Goberno celebrada na Coruña o día 29 de abril de 1803, o Sr. Prior do Real Consulado D. Marcial Francisco de Adalid manifestou: “certa persoa que por aora cala o seu nome, está determinada a deixar á súa morte os seus caudais para o establecemento dunha Biblioteca Pública na cidade baixo a protección e disposición deste Real Consulado. Con este fin xuntou un considerable número de Vales Reais, e ten disposto que despois da súa morte invístase a súa herdanza noutros máis, os quales deben estar a gañar ata que haxa a cantidade suficiente ...)“.
A Biblioteca do Real Consulado / por Pedro Incio, publicado na Revista Murguía Revista Galega de Historia nº 35-36, xaneiro-decembro 2017
A Biblioteca do Real Consulado é a fundación privada máis antiga de España, e o que resulta máis sorprendente, continúa en activo desde a súa fundación en 1803. Se ben nun primeiro momento a súa meta foi ilustrar aos cidadáns,na actualidade cumpre unha función de investigación, pois co paso dos anos o seu fondo corrente pasou a ser un tesouro bibliográfico. Unha singularidade desta biblioteca é que, fronte ao resto das bibliotecas públicas da súa época, con coleccións froito do mecenado ou das diversas desamortizacións e por isto constituídas por libros de carácter Ancien Régime, a Biblioteca do Real Consulado conta desde un principio cun plan de adquisicións, baseado na Agricultura, Artes, Comercio, Economía Política e Belas Letras, un esquema que consigue formar unha biblioteca ancorada na Ilustración e o Iluminismo.
O seu fundador foi o erudito ilustrado Pedro Antonio Sánchez Vaamonde, cóengo da Santa Igrexa de Santiago, nacido no 1749 e falecido no 1806, pouco despois de ser inaugurada a biblioteca. Pedro Sánchez foi un home de amplos intereses, un dos máis preeminentes ilustrados da Galicia do XVIII, cunha ampla produción bibliográfica.
Bibliotecas Camiño de Santiago
A recoñecida fotógrafa alemá Candida Höffer, convidounos a unha peregrinaxe polos "lugares que conteñen cultura" máis destacados do Camiño de Santiago, entre os que figura a Biblioteca da Casa do Consulado, coa exposición froito de tal percorrido “Espazos Propios” que se presenta en tres distintas mostras – “Espazos”, “Lugares” e “Imaxes”, que tivo lugar no 2010. E que podemos seguir gozando no catálogo da exposición.